بررسی کارکرد‌های فردی و اجتماعی انفاق | کلید آرامش، ضامن امنیت

به گزارش شهرآرانیوز؛ مروری بر احکام مالی اسلام و توصیه‌هایی که برای رسیدگی به یکدیگر در مشکلات و گرفتاری‌ها شده است، به‌خوبی روحیه دیگرخواهی، ایثار و گذشت و گره‌گشایی را نشان می‌دهد؛ مثل انفاق، احسان و نیکوکاری که به‌ویژه در مناسبت‌هایی مثل بازگشایی سال تحصیلی و در قالب «جشن عاطفه‌ها» و «مهر تحصیلی»، خود را بیش از هر زمان دیگر نشان می‌دهد و باعث می‌شود رد حسرت و غم از چهره بچه‌ها پاک شود.

تأکید قرآن بر لزوم انفاق

انفاق، یکی از فضایل اخلاقی است که در اسلام به‌طور مکرر به آن سفارش شده است. در کاربرد رایج قرآن کریم و متون دینی، انفاق دراصطلاح به اعطای مال یا چیزی دیگر در راه خدا به والدین و خویشاوندان و فقیران و دیگر راه‌های موردنیاز گفته می‌شود. قرآن کریم بر لزوم انفاق از روزی‌ای که خداوند به بندگان عطا کرده است، تأکید می‌کند: «وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ ا... و هنگامی که به آنها گفته شود از آنچه خدا به شما روزی کرده است، انفاق کنید..» (یس، ۴۷).

آرامش درون و آسانی کار

انفاق در وهله نخست دارای آثار فردی است و قبل از آنکه دیگران و جامعه را بهره‌مند کند، به عامل و صاحب خود خیرات و برکات می‌رساند. یکی از این آثار مهم، آرامش درونی است؛ چنان‌که قرآن در آیه۲۶۲ سوره بقره می‌فرماید: «کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند... و نه ترسی دارند، و نه غمگین می‌شوند». انفاق، کار انسان را آسان و مشکلاتش را هموار می‌کند. قرآن کریم در این‌باره تأکید می‌کند: «اما آن که (در راه خدا) انفاق کند و پرهیزکاری پیش گیرد، ما او را در مسیر آسانی قرار می‌دهیم» (لیل، ۵ و ۷).

برکت رزق و روزی

از دیگر آثار فردی و خانوادگی انفاق، خیر و برکت در رزق و روزی و بازگشت سود آن به انفاق‌کننده است. خدای سبحان می‌فرماید: «کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، همانند بذری است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه، صد دانه باشد و خداوند برای هرکه بخواهد [آن را]چندبرابر می‌کند و خداوند گشایشگر داناست» (بقره، ۱۶۲) علاوه‌بر این، انفاق موجب قرب و نزدیکی انسان به خدا می‌شود: «ومِنَ الاَعرابِ مَن... و یَتَّخِذُ ما یُنفِقُ قُرُبـت عِندَ ا... اَلا اِنَّها قُربَه لَهُم» (توبه، ۹۹).

خدا عوض انفاق را می‌دهد

امام‌صادق (ع) به مردی که با اشاره به آیه «وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ...» ادعا کرد که او انفاق می‌کند، اما عوض و جایگزینی نمی‌بیند، فرمودند: «آیا خیال می‌کنی خداوند خلف وعده می‌کند؟ [آن مرد گوید]عرض کردم: نه. فرمودند: «پس علت چیست؟» گفتم: نمی‌دانم. حضرت فرمودند: «اگر فردی از شما مال حلال به‌دست آورد و به حق انفاق کند، درهمی انفاق نکند، مگر اینکه خداوند عوض آن را بدهد». ایشان همچنین می‌فرمایند: «انفاق کن و به [پرداخت]عوض آن، یقین داشته باش» و نیز در جایی دیگر تأکید می‌کنند: «صدقه دادن، دین را ادا می‌کند و برکت بر جای می‌نهد».

مشوق‌های دین برای انفاق

آمرزش، قرار گرفتن در زمره صالحان و نیکوکاران، بهره‌مندی از امداد‌های الهی، کسب سود دنیوی و اخروی، برکت مال، تزکیه، تجارت زوال‌ناپذیر، تقرب به خدا، تقوا، تکامل، بهره‌مندی از توشه آخرت، جبران مال انفاق‌شده، رحمت خدا و رستگاری، برخورداری از دعای خیر پیامبر (ص)، فرجام نیک، جلب محبت خدا و هدایت، از دیگر آثاری است که آیات و روایات برای انفاق به آن اشاره کرده‌اند و هریک به‌تن‌هایی مشوقی است تا انسان در این مسیر قرار بگیرد. کیست که نخواهد از رحمت و محبت خداوند بهره ببرد یا آنکه در زمره صالحان باشد؟

آثار اجتماعی انفاق

انفاق دارای آثار و برکات اجتماعی متعددی است. درپی انفاق و کاهش آلام و رنج‌های فقرا و محرومان و کاهش سرقت و احساسات منفی ناشی از تفاوت طبقاتی، امنیت و آرامش بر جامعه حاکم می‌شود؛ چنان‌که اگر مالی برای تقویت بنیه دفاعى انفاق شود، امنیت اجتماعى را برای جامعه مسلمانان به ارمغان می‌آورد. علاوه‌بر این، انفاق باعث کاهش فقر اقتصادی و آسیب‌های ناشی از آن می‌شود؛ چون فقر به‌دنبال خود، اعتیاد، طلاق، دزدی و آسیب‌های دیگر را به‌همراه می‌آورد.

انفاق‌های مردود!

انفاق برای اینکه آثار گفته‌شده را داشته باشد، نیازمند رعایت شروط و آدابی است. با توجه به آیات و روایات، انفاق و کمک‌های مالی به نیازمندان اگر برای رضای خدا باشد، باعث خیر و برکت و گشایش رزق و روزی خواهد شد. انفاق هنگامی مقبول خداوند و موجب پاداش خواهد بود که انفاق‌کننده، به خدا و پیامبر (ص)، ایمان داشته باشد، لذا انفاق منافقان بدین دلیل که آنان در باطن به خدا و رسول ایمان نیاورده بودند، مردود معرفی شده است.

در ادامه حتما بخوانید جایگاه مردم‌داری در باورهای اسلامی

شروط و مصارف انفاق

قصد قربت و رضای خدا، انفاق از مال حلال، انفاق از چیز‌های محبوب و مطلوب، میانه‌روی، انفاق پنهانی و انفاق در شرایط سخت و دشوار، از دیگر آداب و شروطی است که برای انفاق بیان شده است و سبب قبولی آن می‌شود. موارد مصرف انفاق هم خود جای بحث دارد؛ در آیات متعددی که از مصارف انفاق سخن رفته است، خویشاوندان مقدم بر دیگران ذکر شده‌اند که باز ازمیان آنها، پدر و مادر مقدم بر دیگران هستند.